Poznaj florę i faunę powiatu krapkowickiego

Marzanka wonna (Galium odoratum)
Inaczej nazywana przytulią wonną. Gatunek rośliny wieloletniej należący do rodziny marzanowatych. Jej wysokość nie przekracza 30 cm. Wytwarza liczne pędy, tworząc łany. Ma cienką łodyżkę, którą porastają lekko szorstkie podłużne listki. Kwiat marzanki jest nieduży, lejkowaty, czterokrotny i biały. Występuje w Europie i Azji, na obszarach o klimacie suboceanicznym, można ją też spotkać w innych rejonach świata o klimacie umiarkowanym. W Polsce jest dość pospolita na całym niżu. Kwitnienie marzanki wonnej przypada na miesiące wiosenne i wczesne lato – od kwietnia do czerwca. Roślinę cechuje charakterystyczny, intensywny zapach przypominający woń siana, za co odpowiada zawarta w niej kumaryna. Jest to substancja chemiczna o wielokierunkowym działaniu. Ma właściwości przeciwzakrzepowe, ale jej nadmiar jest toksyczny dla organizmu. 

Miłorząb dwuklapowy – m. chiński, m. dwudzielny (Ginkgo biloba L.)
Gatunek drzewa należący do rodziny miłorzębowatych. Pochodzi z Chin, gdzie osiąga 40 m wysokości i 5 m średnicy pnia. W Polsce jest znacznie niższy – najstarsze egzemplarze mają nie więcej niż 20 m wysokości. Ze względu na brak okrycia zalążków jest zaliczany w systematyce do roślin iglastych, choć zamiast igieł ma liście. Drzewa tworzą regularną, luźno ugałęzioną koronę, u młodych drzew dość wąską i stożkowatą, z wiekiem rozszerzającą się, cylindryczną, niekiedy szeroko rozpostartą. Kora pokrywająca pień i gałęzie przez długi czas pozostaje szara i gładka, później staję się ciemnobrązowa, a u starych egzemplarzy jest głęboko spękana. Jest rośliną dwupienną, co oznacza, że kwiaty męskie i żeńskie występują na oddzielnych okazach. Wytwarza nasiona w postaci owalnej pestki, otoczonej kulistą żółtą osnówką średnicy około 2,5 cm, która po dojrzeniu wydziela nieprzyjemny zapach. Z tego powodu w uprawie preferowane są osobniki męskie, większość będących w obrocie odmian miłorzębu to także linie męskie. Miłorząb dwuklapowy najlepiej rośnie w miejscach nasłonecznionych, na glebach żyznych i umiarkowanie wilgotnych. Nadaje się do dużych ogrodów i parków, ale istnieje wiele odmian karłowych, mogących znaleźć zastosowanie w bardzo ograniczonej przestrzeni. Liście miłorzębu bywają wykorzystywane w medycynie jako środek pozytywnie wpływający na sprawność umysłową i opóźniający starzenie.

Miodownik melisowaty (Melittis melissophyllum L.)
Gatunek rośliny z rodziny jasnotowatych. Jest jedynym gatunkiem należącym do monotypowego rodzaju miodownik (Melittis). Występuje w Południowej i środkowej Europie. W Polsce przebiega północna granica zasięgu występowania miodownika w Europie. Zwyczajowo pędy osiągają około 35 cm wysokości. Wyrastają w skupiskach po kilka z podziemnego kłącza. Mają strzelistą sylwetkę, nie rozgałęziają się i są pokryte włoskami. Obficie otaczają je naprzeciwlegle ułożone, rosnące na krótkich ogonkach, błyszczące liście w stonowanym, zielonym kolorze. Blaszki jajowate z zaostrzonym wierzchołkiem, wyraźnie unerwione, o ząbkowanych brzegach.
Kwiaty wargowe, duże, białe, białoróżowe, różowe lub pstrokate, zebrane po kilka w kątach górnych liści, silnie pachnące cytrynowo. Naturalnie występuje w widnych i ciepłych lasach liściastych Europy Środkowej i Południowej – po Polskę, Ukrainę i Turcję. W naszym kraju objęty obecnie ochroną gatunkową.

Mopek zachodni (Barbastella barbastellus)
Gatunek ssaka z podrodziny mroczków (Vespertilioninae) w obrębie rodziny mroczkowatych (Vespertilionidae). Zamieszkuje Europę do południowej Szwecji i Estonii na północy i Kaukazu na wschodzie. Na Wyspach Brytyjskich nie jest spotykany na północy. Na południu Europy nie występuje w Grecji i na południu Półwyspu Iberyjskiego. W Afryce spotykany jest w Maroku. Na wielu obszarach zmniejsza swoją liczebność i miejscami wyginął (np. w Holandii). Długość ciała 45-60 mm, rozpiętość skrzydeł 240-380 mm, masa ciała 7,5-15 g. Ciało pokryte długim jedwabistym futerkiem. Grzbiet ma kolor od ciemnobrązowego do prawie czarnego, brzuch jest jaśniejszy. Krótkie uszy zrośnięte nasadami nad czołem, pyszczek płaski. Związany z terenami leśnymi. Latem kryje się najczęściej w szczelinach pni drzew, pod odstającą korą, jak również w kryjówkach sztucznych, np. szczelinach w ścianach i dachach budynków, za okiennicami, a nawet w mostach. Jego podstawowym pokarmem są drobne motyle nocne, które chwyta w locie, w pobliżu koron drzew. Na łowy wylatuje wieczorem, dość wcześnie. W Polsce jest objęty ścisłą ochroną gatunkową, wymaga ochrony czynnej. Dodatkowo obowiązuje zakaz umyślnego płoszenia lub niepokojenia, jak również fotografowania, filmowania lub obserwacji mogących powodować płoszenie lub niepokojenie

Muchołówka mała (Ficedula parva)
Gatunek ptaka z rodziny muchołówkowatych (Muscicapidae). Długość ciała wynosi 11-12 cm. Posiada krągłą sylwetkę. Wierzch ciała szarobrązowawy, głowa nieco bardziej popielata. Gardło i góra piersi u dojrzałego samca pomarańczowordzawe, u młodszego samca i samicy kremowe. Spód ciała białawy. Ogon czarniawy, ale po bokach jego nasadowej części są białe plamy. Preferuje zwarte lasy mieszane i liściaste. Zamieszkuje Europę i Azję oraz północną część Afryki. W Polsce spotykana bardzo rzadko. Ptak wędrowny - przylatuje do nas w maju, a odlatuje od sierpnia do września. Ma zwyczaj częstego kiwania ogonem. Zimuje w południowej części Azji. Największą aktywność wykazuje w godzinach porannych. W miejscu gniazdowania można zobaczyć go pojedynczo, w parach lub grupach rodzinnych. Przebywa głównie w koronach drzew, gdzie łowi w locie owady. Na terenie Polski muchołówka mała jest objęta ścisłą ochroną gatunkową.

Szczegóły i więcej informacji z powiatu krapkowickiego w aktualnym wydaniu Tygodnika Krapkowickiego z 31 października - e-wydanie dostępne tutaj.